O tym jak wpływa alkohol na dietę opowiada nasz dietetyk Aleksandra
Bartusiak
Alkohol etylowy, czyli etanol
należy do silnie odurzających środków
psychoaktywnych, który spożywany w nadmiarze prowadzi do uszkodzenia narządów. Spożycie alkoholu
nie wnosi żadnych korzyści dla organizmu
(z wyjątkiem działania odkażającego np. rany). Warto zaznaczyć, że zarówno jednorazowe jak i systematyczne spożywanie napojów alkoholowych wiąże się z
obecnością zmian chorobotwórczych, a nawet może doprowadzić do śmierci.
Każdy człowiek ma różną podatność
na alkohol. Sposób, w jaki alkohol oddziałuje na nasz organizm jest uwarunkowany genetycznie. Także fakt
dotyczący tolerancji alkoholu, czyli tzw. posiadanie „słabej” lub „mocnej”
głowy jest zależne od dziedziczności. Należy dodać, że to kobiety są bardziej podatne na działanie alkoholu niż mężczyźni. W
porównaniu z mężczyznami po wypiciu tej samej ilości alkoholu, kobiety mają wyższe stężenie alkoholu we krwi, a co
za tym idzie większe szkody
zdrowotne.
Metabolizm etanolu – czyli co się dzieje z alkoholem, kiedy trafia do
organizmu?
Alkohol jest wchłaniany z
przewodu pokarmowego i w bardzo krótkim czasie przedostaje się do wszystkich tkanek naszego organizmu. Etanol nie jest magazynowany przez
organizm, jedyną „drogą” zmniejszenia jego zawartości we krwi jest utlenianie. Alkohol
jest metabolizowany głównie w wątrobie, gdzie m.in. przez dehydrogenazę
alkoholową jest utleniany do acetylaldehydu. Następnie jest w dalszym ciągu
utleniany, gdzie w ostatniej fazie jest przekształcany w dwutlenek węgla i
wodę. Warto zaznaczyć, że podczas utleniania etanolu następuje wytworzenie
nadmiernej ilości związków NADH i acetylaldehydu, które wywołują bardzo dużo niekorzystnych zmian w organizmie.
Skutki działania alkoholu mogą
być przejściowe (np. złe samopoczucie, zgaga, odwodnienie) lub utrwalone (zmiany w składzie ciała, zmiany w układzie hormonalnym,
nerwowym). Nadmierne spożycie alkoholu powoduje m.in. stłuszczenie wątroby, hiperlipidemię oraz marskość wątroby. Może powodować uszkodzenie trzustki, mózgu oraz układu krążenia a także występowania
licznych nowotworów głównie
przełyku, gardła i jamy ustnej oraz wątroby i jelita grubego. Wpływ działania
etanolu na organizm zależy przede wszystkim od ilości wypijanego alkoholu,
częstotliwości oraz indywidulanej podatności. Chwilę po spożyciu napoju alkoholowego dochodzi
do wzrostu glukozy we krwi po czym następuje jego gwałtowne obniżenie, czyli
hipoglikemia – szczególnie niebezpieczna dla osób z cukrzycą.
Przyjmowanie leków
Wiele osób nie zdaje sobie
sprawy, że alkohol może wejść w interakcje z niektórymi lekami. Etanol może
oddziaływać na wchłanianie leku, jego dystrybucję w organizmie, metabolizm i
wydalanie.
W niektórych przypadkach dochodzi do wzmocnienia a w niektórych do osłabienia
działania leków. Należy bezwzględnie unikać popijania jakichkolwiek leków
napojami alkoholowymi oraz nie spożywać alkoholu bezpośrednio przed i po
podaniu leku. Tutaj szczególnie muszą uważać osoby przyjmujące m.in. doustne
leki przeciwcukrzycowe, insulinę, ibuprofen, nitroglicerynę, paracetamol,
warfarynę, leki przeciwdepresyjne, kwas acetylosalicylowy, antybiotyki.
Dieta a alkohol
Spożycie alkoholu nie jest wskazane osobom będącym
na diecie redukcyjnej. 1g alkoholu
zawiera 7 kcal (gdzie 1g białka/węglowodanów = 4 kcal, 1g tłuszczu = 9 kcal).
Każde większe odstępstwo od
ułożonego indywidualnie planu żywieniowego może
zaburzyć efekty w redukcji masy ciała. Dodatkowo zazwyczaj alkohol jest spożywany w
towarzystwie słodkich napojów czy soków, co daje jeszcze większą ilość kalorii
(najczęściej w formie drinków np. wódka z sokiem). Alkohol również powoduje
zwiększenie apetytu, co wiąże się ze spożywaniem dużej ilości pożywienia. Zatem
zbędne kalorie pochodzące z alkoholu i produktów spożywanych wraz z alkoholem mogą prowadzić do odkładania
się tkanki tłuszczowej.
Alkohol a sport
Podobno „sport to zdrowie”.
Niestety, wśród sportowców również ma miejsce spożywanie alkoholu. Tu warto
dodać, że nawet niewielka dawka alkoholu wiąże się z obniżeniem wydolności fizycznej organizmu, pogorszeniem czynności
precyzyjnych, obniżeniem wytrzymałości, upośledzeniem metabolizmu, pogorszeniem
kurczliwości mięśni, obniżeniem stężenia glikogenu mięśniowego i wątrobowego, osłabienie pobudliwości mięśnia sercowego. Alkohol również stymuluje odwodnienie organizmu, co
jest istotne nie tylko wśród sportowców, ale również u osób nieuprawiających
sportów.
Jaki alkohol jest najlepszy?
Jeżeli już mamy zdecydować, jaki
alkohol wybrać, warto wybrać czerwone
wino. Wiele badań wykazało, że jego spożycie może wykazywać działanie przeciwnowotworowe. Wynika to z dużej
zawartości naturalnych flawonoidów – m.in.
resweratrol i kwercetyna, które zmniejszają ryzyko zachorowania m.in. na raka
piersi. Jednak kluczem w profilaktyce jest umiar i nienadużywanie. Jeżeli już dojdzie do chęci spożycia alkoholu,
należy pamiętać, aby przed wypiciem spożyć posiłek zawierający białka, tłuszcze
i węglowodany – nie na czczo! Spożycie alkoholu na czczo prowadzi do znaczne wyższych wartości etanolu we
krwi niż po pełnowartościowym posiłku.
Bibliografia
Lis K. Wpływ spożywania alkoholu etylowego na wyniki badań
laboratoryjnych. Alkoholizm i Narkomania 2009, s. 65-73.
Szymczak A, Niśkiewicz I, Krela-Kaźmierczak I, Linke K.
Wpływ alkoholu na wybrane schorzenia przewodu pokarmowego. Nowiny Lekarskie
2009, 79, 3-4, 222-227.
Jarosz M, Dzieniszewski J. Interakcje leków z żywnością i
alkoholem. Warszawa 2004, s. 43-48.
Zalega J, Szostak-Węgierek D. Żywienie w profilaktyce
nowotworów. Część I. Polifenole roślinne, karotenoidy, błonnik pokarmowy. Probl
Hig Epidemiol 2013, 94(1): 41-49.
Pilis W, Michalska I, Pilis A, Pilis A. Wpływ alkoholu na
organizm sportowca. Prace naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie
2009, s. 187-206.